تصفیه آب آکواریوم یکی از مهم‌ترین جنبه‌های نگهداری از ماهی‌ها و دیگر موجودات زنده آبی است. این فرآیند برای حفظ سلامت ماهی‌ها و ایجاد محیطی پایدار ضروری است، زیرا آب آکواریوم به سرعت می‌تواند آلوده شود و تعادل شیمیایی آن به هم بخورد. به طور کلی، تصفیه آب آکواریوم شامل سه بخش اصلی است:
1. تصفیه مکانیکی
تصفیه مکانیکی به حذف ذرات معلق در آب مانند مواد غذایی مانده، فضولات ماهی‌ها و بقایای گیاهان کمک می‌کند. این کار معمولاً توسط فیلترهای فیزیکی مانند اسفنج‌ها یا پدهای فیلتر انجام می‌شود. فیلترهای مکانیکی باعث می‌شوند تا آب تمیزتر به نظر برسد، اما باید به صورت منظم تمیز یا تعویض شوند تا کارایی خود را از دست ندهند.
2. تصفیه بیولوژیکی
در این مرحله، باکتری‌های مفید که در فیلترها یا سطوح دیگر آکواریوم مستقر شده‌اند، آمونیاک و نیتریت‌های سمی تولید شده از فضولات ماهی و مواد آلی را تجزیه می‌کنند. این باکتری‌ها، آمونیاک را به نیتریت و سپس نیتریت را به نیترات تبدیل می‌کنند که به مراتب کمتر سمی است. فیلترهای بیولوژیکی به حفظ چرخه نیتروژن در آکواریوم کمک می‌کنند و برای سلامت ماهی‌ها حیاتی هستند.
3. تصفیه شیمیایی
در تصفیه شیمیایی، از موادی مانند زغال اکتیو استفاده می‌شود تا مواد شیمیایی مضر یا ترکیبات حل شده در آب را جذب کرده و آب را خالص کنند. زغال اکتیو می‌تواند سموم، داروهای اضافه، رنگ‌ها و بوهای نامطبوع را از آب حذف کند. با این حال، زغال اکتیو باید به طور منظم تعویض شود، زیرا پس از اشباع شدن قابلیت جذب خود را از دست می‌دهد.
انواع فیلترها
فیلترهای داخلی: در داخل آکواریوم قرار می‌گیرند و معمولاً دارای ترکیبی از تصفیه مکانیکی و بیولوژیکی هستند.
فیلترهای خارجی (Canister): در خارج از آکواریوم قرار دارند و به دلیل قدرت و توانایی در تصفیه کامل آب، برای آکواریوم‌های بزرگ مناسب هستند.
فیلترهای زیر شنی (Undergravel): در زیر بستر شن قرار می‌گیرند و با عبور آب از میان شن و ماسه، به تصفیه بیولوژیکی کمک می‌کنند.
فیلترهای Hang-on-Back (HOB): در لبه آکواریوم قرار می‌گیرند و بخشی از آب را مکیده، تصفیه می‌کنند و سپس به داخل آکواریوم بازمی‌گردانند.
نکات مهم برای تصفیه آب آکواریوم
آب باید به طور منظم تعویض شود: حتی با وجود بهترین فیلترها، تغییر آب به طور منظم ضروری است تا نیترات‌ها و سایر مواد مضر از آکواریوم حذف شوند.
بررسی کیفیت آب: برای جلوگیری از بیماری‌های ماهی‌ها، باید به طور مرتب پارامترهایی مانند آمونیاک، نیتریت، نیترات و pH را بررسی کنید.
مراقبت از فیلترها: فیلترها باید به طور منظم تمیز و در صورت لزوم، قطعاتی مثل اسفنج‌ها یا زغال فعال تعویض شوند تا از کاهش کارایی آن‌ها جلوگیری شود.
در مجموع، سیستم تصفیه مناسب به حفظ یک محیط سالم و پایدار برای ماهی‌ها و موجودات آبی کمک کرده و به کاهش کارهای نگهداری از آکواریوم می‌انجامد.
نویسنده : علیرضا شفی کلاری